Vorige week sprak ik iemand die van mening was dat elektrisch rijden helemaal niet zo groen is als er verteld wordt. We zijn deze week samen aan het rekenen geslagen. De beste man staat nog niet meteen in de showroom om een BEV uit te zoeken, maar hij is wel ‘om’, en niet zo’n beetje ook. Ik wil het sommetje daarom graag met jullie delen.
Dat een auto met verbrandingsmotor meer CO2 en fijnstoffen uitstoot, mogen we als bekend beschouwen. Bijna alle berichtgeving gaat ook over de uitstoot. Maar hebben we wel eens gekeken naar het daadwerkelijke energieverbruik? In onderstaand verhaal reken ik je haarfijn de verschillen voor. Voordat je verder leest, vergeet niet dat bijna alle energie die onnodig wordt verbruikt, in warmte wordt omgezet en de aarde verder opwarmt.
Helemaal gemiddeld
We zijn om het makkelijk te houden uitgegaan van een auto in het C-segment. De gemiddelde Nederlander rijdt 13.000 kilometer per jaar. Een benzineauto uit dit segment, uitgaande van een mix van de modellen van de afgelopen 10 jaar, zal ongeveer 1:15 rijden. Dat betekent 867 liter benzine per jaar. Voor de elektrische auto hebben we naar auto’s als de Nissan Leaf en Kia e-Niro gekeken. Als we wat waarden uit onze database met EV’s opzoeken en daar het gemiddelde van nemen en afronden komen we uit op 0,175 kWh per kilometer, en per jaar dus op 2.275 kWh.
Een eerste vergelijk
Nu hebben we het over kWh’s en liters, dat is moeilijk te vergelijken. Iets met appels en peren. Een snelle blik op Wikipedia leert ons dat benzine per liter ongeveer 8,9 kWh aan energie bevat. Een benzineauto verbruikt per jaar dan ruim 7.700 kWh aan energie. Dat is meer dan drie keer zoveel dan de 2.275 kWh die een EV gebruikt. Ik hoor het eerste gezucht naast me en ik kan nog maar net een triomfantelijke grijns onderdrukken.
Een ICE verbruikt ruim vier keer zoveel energie als een BEV!
Maar we zijn er nog niet. Het produceren van benzine kost namelijk ook energie, en niet zo’n beetje ook: 6 kWh per liter. Schrik niet: voor de 8,9 kWh aan energie die een liter benzine bevat, is 6 kWh energie nodig om die liter te produceren. Nu tellen we de energie op die is opgebruikt bij de verbranding, en de energie die nodig was om het te produceren. Dat uitgangspunt is even wennen maar het gaat mij er alleen maar om hoeveel energie er per kilometer opgesoupeerd wordt. We rekenen weer uit: 867 liter maal 6 kWh is afgerond 5.200 kWh. Een benzineauto gebruikt per jaar dus 7.700 + 5.200 = 12.900 kWh.
Wie elektrisch gaat rijden, bespaart bijna 80% energie!
Mijn grijns valt niet meer te onderdrukken want ik zie dat dit absoluut een gelopen race is. Uiteraard wordt er tegengesputterd: “Ja, maar groene stroom kost óók energie om te produceren”. Natuurlijk is dat zo. Een korte zoektocht op de ‘groene’ websites leert ons dat dat extra energieverbruik van elektriciteit uit windenergie zo’n 20% is. Dat was in het geval van zonne-energie wat lastiger te achterhalen dus daar hebben we een ‘hulplijn’ voor ingeschakeld: je kunt rekenen met 10-20% ‘verlies’ (dank, Tammo!). Veiligheidshalve ga ik uit van 25%. Dan compenseer ik ook het verlies dat bij het laden optreedt.
Het jaarlijkse energieverbruik van een EV zal dan zo’n 2.845 kWh uur zijn. Dat betekent nog steeds dat een benzineauto véél meer energie verbruikt. Ruim vier keer zoveel. Een verschil van meer dan 10.000 kWh! Ik houd mijn gesprekspartner ook even voor, dat je met een elektrische auto vele malen meer energie kunt besparen dan het gemiddelde Nederlandse huishouden aan elektriciteit gebruikt. Dat is namelijk ongeveer 3.000 kWh.
Nog wat vergelijken
Dat zet ons allebei aan het nadenken, want nu willen het ook vergelijken met de energie die het gemiddelde Nederlandse gezin aan elektriciteit en gas verbruikt. Gewoon omdat het kan, en omdat we benieuwd zijn hoe zich dat allemaal verhoudt. Even opgezocht: een gemiddeld Nederlands huishouden gebruikt afgerond 1.300 m³ gas per jaar. Sommige bronnen geven nog meer op maar laten we hier maar even op houden. Ook weer even omrekenen naar kWh’s, waarbij een kuub aardgas ongeveer 9,8 kWh oplevert. Heel toevallig ongeveer net zoveel als je uit een liter benzine haalt.
Helaas geeft de NAM geen antwoord op onze vraag over de energie die er benodigd is om een kuub aardgas te winnen en bij de eindgebruiker te krijgen. De Gasunie reageert wel meteen maar weet het antwoord niet. Laten we er maar van uitgaan dat er per kuub aardgas zo’n 2 kWh benodigd is. Een kuub gas komt dan op 11,8 kWh (verbrande energie en energie om het te produceren). Dus 1.300 maal 11,8 kWh is 15.340 kWh. Daarbij komt dan nog het elektriciteitsverbruik. Dat is 3.000 kWh plus 20% extra voor de energie om het te produceren, is 3.600 kWh.
Eigenlijk zouden we alles in kilojoules uit moeten rekenen maar dan wordt het wel ingewikkelder en de relatieve verschillen blijven toch gelijk. Hoog tijd om alles eens op een rijtje zetten.
| Een C-segment auto met benzinemotor | 12.900 kWh |
| Een C-segment auto met elektromotor | 2.845 kWh |
| Een gemiddeld Nederlands huishouden ‘op gas’ | 18.940 kWh |
| Een gemiddeld Nederland huishouden ‘gasloos’ | 8.750 kWh |
Genoeg te besparen
Ik reken nog even door: een gemiddeld huishouden dat ‘op gas stookt’ en ‘benzine rijdt’, verbruikt jaarlijks ongeveer 31.840 kWh aan energie. Zorgwekkend hierbij is dat zo’n 40% van die energie door de auto wordt verbruikt. Als dat gezin elektrisch zou rijden en het hele huis ‘gasloos’ zou zijn, zou dat gezien slechts 11.595 kWh verbruiken. Zo’n ‘gasloos’ huishouden verbruikt inclusief elektrische auto nog minder dan één auto met benzinemotor. Moet ik nog meer zeggen of is het je nu wel duidelijk dat een auto met een verbrandingsmotor in energetisch opzicht een stompzinnig ding is? Ja, ik weet het. Op dit moment kost het bouwen van een elektrische auto nog wel iets meer energie. Maar ga eens rekenen hoeveel energie je bespaart met tien jaar elektrisch rijden. Daarmee kun je heel wat elektrische auto ’s bouwen.
Oh, daarom!
De hoeveelheid energie die het Nederlandse wagenpark (8,5 miljoen auto’s) jaarlijks gebruikt, is gigantisch: 109.650.000.000 kWh. Met die energie kunnen we het hele jaar door, 24 uur per dag, 625.000 elektrische kacheltjes van 2.000 watt laten draaien. Kijk, nu weten we waarom het buiten zo warm is! ?
Mooi rekensommetje.
Zoals elk rekensommetje in deze sector zijn er een aantal zaken die “vergeten” worden:
Alles op zonne-energie laten lopen kost massa’s aan batterijen, of het staat allemaal stil in de nacht;
Als ze ALLES op groene energie willen laten draaien, dan moet de industrie dat ook doen. Ik zie niet in hoe die piekverbruiken kunnen opgevangen worden zonder grote opslag (= batterijen)
Ze zullen andere batterijen moeten vinden dan diegenen waar ze lithium en kobalt voor nodig hebben:
Lithium is er genoeg, maar de ontginning is heel milieu belastend
Kobalt gaan nog oorlogen voor gevoerd worden.
Hoeveel windmolens en zonneparken moeten er nog bijgebouwd worden?
Wat gaat de ombouw van het kabelnetwerk kosten om ALLES elektrisch te laten verlopen
Dus Mooi sommetje maar met niet alles belicht
Mvg
Robert zeevalk
Beste Robert,
Mijn rekensommetje gaat inderdaad ook alleen maar over het energieverbruik zelf. Dat is heel bewust, juist omdat de focus vaak alleen op uitstoot ligt. Daarom vond ik het leuk om ook eens naar het energieverbruik an sich te kijken. Want zeg nou zelf: hoe ridicuul is het dat de productie van benzine ongeveer 2/3e kost van de energie die het oplevert?
Naast zonne-energie is er ook nog zoiets als windenergie, en elektriciteit kun je ook opslaan. Maar inderdaad, de opslag en distributie van elektriciteit wordt wel nog een dingetje, evenals het uitbreiden van het elektriciteitsnet. Daarin zal V2G ook een rol gaan spelen en het zou me ook niet verbazen als er in de industrie oplossingen met waterstof komen. De winning van grondstoffen voor EV-accu’s is inderdaad nog problematisch. Daarom is er ook zoveel onderzoek naar ‘vriendelijkere’ accu’s en moeten we de accu’s ook 100% recyclen of herbruiken.
Je mag sceptisch zijn, en kritisch, dat is je goed recht. Maar ik denk dat we geen andere keus hebben dan openstaan voor de transitie naar ‘elektrisch’ en er met zijn allen voor moeten zorgen dat we die transitie zo vlot en goed mogelijk moeten laten verlopen.
Dus we kunnen met 1/3 van de totale brandstof die verbruikt wordt om de jaarlijkse kilometers te rijden in een ice gebruiken om de stroom op te wekken voor een bev om die jaarlijkse kilometers te maken. Dat scheelt heel wat uitstoot en euro’s zou ik zeggen.
Precies! De hoeveelheid energie die nodig is om met een ICE rond te rijden, is vele malen hoger dan met een BEV. Los van de uitstoot: al die extra energie is voor het grootste deel ook warmte, waarmee we de aarde ook weer lekker opwarmen.
Er zijn vele invalshoeken om te berekenen hoeveel kWh, of zoals eerder aangegeven eigenlijk aantal Joule, een brandstof auto en/of een EV verbruikt.
Alleen al het feit dat een brandstofmotor een mechanisch rendement heeft tussen de 20 en 35 %, de overige energie wordt immers omgezet in warmte, terwijl een elektromotor die in EV’s gebruikt worden een mechanisch rendement hebben tussen de 80 en 90%.
Maar goed, deze gegevens zie je dan ook terugkomen in het verschil van energieverbruik in de berekening in het artikel.
Wat mij betreft gaat het op dit moment niet zo zeer over het rekenbewijs dat EV’s vele malen minder energie verbruiken per gereden kilometer, maar in deze transitie fase waar we nu inzitten is het veel belangrijker op welke wijze de elektriciteit opgewekt wordt.
Helaas is het nagenoeg niet haalbaar om elektriciteit in grote hoeveelheden op te slaan, zeker niet op een efficiënte wijze. Hier zit dan ook het grote probleem, Op dit moment wordt rond de 80% van de elektriciteit middels fossiele energie in verbrandingscentrales opgewekt en maar 20% middels wind, zon, etcetera. Echter wanneer de vraag naar elektriciteit lager is gedurende een periode op een dag worden als eerste de groene energie bronnen stilgezet.
De reden hiervoor is net teleurstellend als praktisch, het kost stomweg teveel tijd om een verbrandingscentrale ‘uit’ te zetten en daarna weer ‘aan’. Om een indruk te geven, alleen al het opstarten van een verbrandingscentrale duurt ongeveer 1 a 2 dagen.
Je wil er niet aan denken, maar het overgrote deel van de elektriciteit die EV’s laden is opgewekt met fossiele energie, met in je achterhoofd de berekeningen van het artikel. In dit geval betekend het dus dat je te maken krijgt met beide rendementsverliezen, de elektriciteit wordt immers opgewekt met fossiele energie en de EV wordt middels deze elektriciteit aangedreven.
Kortom, totdat we een efficiënte manier hebben gevonden voor het opslaan van de groen opgewekte energie in grote hoeveelheden, is het in de meeste gevallen een beter idee om de fossiele brandstof direct in je auto met een conventionele verbrandingsmotor te doen. Hiermee sla je in ieder geval één stap in het verliezen van energie over.
Tot die tijd blijf ik een enthousiaste Tesla rijder, maar wel met in m’n achterhoofd dat het in mijn vorige auto in de meeste gevallen groener rijden was…….. PS. Mijn vorige auto was een Range Rover V8 Benzine…
Jaap, ik ben het helemaaal met je eens dat je zowel ‘groene’als ‘grijze’ energie niet zomaar aan en uit kunt zetten, en dat het dus lastig is om het aanbod en de vraag in balans te houden. Maar wat betref het ‘groene’ van een EV: ook met een heel ongunstige elektriciteismix en als je alle mogelijke factoren meerekent, is deze nog steeds ‘schoner’. Lees deze artikelen maar eens:
https://e-drivers.com/ecologische-footprint-van-bevs-is-daadwerkelijk-kleiner/
https://e-drivers.com/elektrisch-autos-produceren-hoe-dan-ook-minder-co2/
Wees dus blij dat je afscheid van die V8 hebt genomen, je rijdt nu absoluut een stuk schoner.
Even een reactie op het bericht van Jaap van der Kroft en zijn zorgen over hoe men de energie van zon en wind kan opslaan. Voor een belangrijk deel van de oplossing zit in de EV zelf! De accu van EV’s kunnen gebruikt worden om teveel stroom op het net tijdelijk op te slaan. Sterker nog, met 1 miljoen EV’s aangesloten op het net en beschikbaar voor tijdelijk opslag kan je de hoogste pieken op het net opvangen. Nu al is mogelijk om met slim laden (o.a. bij Vandebron) de auto te laden op moment dat de stroom goedkoop is (ofwel teveel van is). TenneT is nu bezig, samen met o.a. Nissan, om te onderzoeken of dit uit te breiden is om de accu ook te gebruiken om tijdelijk te laden of ontladen om het net te stabiliseren. Dit tegen een vergoeding voor de EV eigenaar, uiteraard. Technisch is dit mogelijk, o.a. voor de Tesla’s. Dit zal enorm helpen om in woonwijken en bedrijvenparken, waar meer en meer stroom met zonnepanelen wordt opgewekt, het bestaande net geschikt te maken voor deze groei aan zonnestroom. Zie o.a. http://www.equiqy.com
Hallo Bas, bedankt voor je inspirerende artikel. Je geeft aan dat het produceren van een liter brandstof 6kwh kost. Ik ben even benieuwd op basis van welk onderzoek dat is. Ik lees namelijk wel over een Amerikaans onderzoek uit 2009 dat dit 6Kwh /Gallon is. Omgerekend naar Kwh/liter is dat 1,5 Kwh/liter. Ik vroeg me dus even af of je je misschien vergist hebt…
Beste Bas,
Leuk rekensommetje en of er zoveel energie nodig is voor de productie van 1 liter benzine heeft een vraagteken naar ik lees. Maar ook de productie van elektrische energie kost energie. Windmolens en zonnepanelen worden geproduceerd en hiervoor zijn ook grondstoffen en energie nodig. Dus je rekensommetje is niet helemaal zuiver. Maar los van dit alles. Ons energie verbruik in de wereld kan worden teruggebracht als het aantal mensen wordt teruggebracht. Daar hoort men geen plannenmaker over want dat is een moeilijk punt. En een ander en zeker zo belangrijke weg is die van plantaardige olie. Daar wordt zonlicht direct in olie omgezet die zelfs direct in een verbrandingsmotor te gebruiken is. Huidige diesel brandstof wordt al hiermee aangevuld. Natuurlijk lost plantaardige olie het energie probleem niet op maar voor bepaalde toepassingen is het een goede richting. Je gebruikt de CO2 uit de lucht en maakt direct olie die je makkelijker en langer kan opslaan als elektrisch energie. Verder onderzoek hoe hier een grotere efficiëntie zou kunnen worden gehaald door aanpassing van de planten wordt ook niet als richting bij energie plannen gebruikt. En als laatste en zeker niet te verwaarlozen richting is de energie productie via Thorium kerncentrales. Hierbij is de vervuiling door kernafval aanzienlijk minder en geeft het zelfs de mogelijkheid om ons bestaande kernafval nuttig in te zetten.
Daarom is de discussie over ons energieverbruik prima maar om alles te vertalen naar kWh is niet zo zinvol. Ik zou liever kiezen voor de juiste bron bij de juiste toepassing. Gebruik van elektrische energie voor verwarming vind ik bijvoorbeeld energie verspilling maar de afvalwarmte van een centrale gebruiken voor verwarming van een stadsdeel vind ik weer een andere discussie. Europa verbied wel de verkoop van gloeilampen maar niet de verkoop van straalkachels. Ook iets om over na te denken!
En zo zijn er ontzettend veel kanten aan het hele energie verhaal. Prima om rekensommetjes te maken maar om goed te kunnen rekenen moeten alle gegevens wel juist en bekend zijn. En daar zitten nog wel eens wat haken en ogen aan.
Gijs Kuus
Dus al dat gezeur over 40% verlies bij de productie van waterstof is gewoon grote onzin,want dat zijn we bij de productie van benzine ook kwijt. Alle “overtollige” elektriciteit dus omzetten in H2, en een versnelde overgang van aardgas naar H2 en waterstof auto’s
Voor het gemak wordt ook even vergeten dat meer dan 80% van de elektriciteit met fossiele brandstoffen wordt opgewekt (de reden waarom elektriciteitsprijzen zo hard stijgen)
Tel daarbij de rendements- en transportverliezen van elektriciteit op, hoe ziet het sommetje er dan uit?
En als we dan toch aan het rekenen zijn; zelfs met subsidies is een beetje elektrische auto vrijwel onbetaalbaar voor de gewone man.
Ik heb de benodigde energie die er nodig is voor het produceren en transporteren van groene stroom al in mijn berekening opgenomen. Bijna alle publieke laadpalen in West-Europa leveren uitsluitend groene stroom. In 2020 was in NL inderdaad 20% van de stroom ‘groen’. Maar dat percentage stijgt wel ieder jaar! Bovendien zie je ook steeds vaker dat mensen met een elektrische auto ook zonnepanelen op het dak zetten. Daarmee laden ze hun emissievrije auto en voorzien ze ook hun woning voor een groot deel van schone energie. Een win-win situatie.
Nog iets: het produceren van fossiele brandstof kost vanwege de milieumaatregelen steeds meer energie. En bedenk ook even hoeveel troep daar in de loop der jaren mee is gemaakt door lekkages etc, en dat dat ooit nog eens opgeruimd moet worden…
Een rekensommetje dat veel duidelijk maakte.
Wie elektrisch gaat rijden, bespaart bijna 80% energie!
Wat heeft het voor zin om de kWh’s te vergelijken en wat heb je aan die 80% minder kWh.
Daar koop je niets voor. Hier een berekening die iedereen snapt en waar het om gaat.
Bezine: 1,87 euro/l
Elektra: 0,377 euro/kWh
KIA HYBRID (niet de plug-in, batterij opladen met benzine): 4,85 l/100km
(13000km/100km) x 4,85l x 1,87Euro/l = 630,50 euro
Dit is all-in. Je betaald de bezine en rijdt de km’s
KIA e-NERO (accu laden alleen met stekker) 64kWh / 455km
(13000km/455km) x 64kWh x 0,377euro/kWh = 689.37 euro
En dat is NIET all in, daar komt nog wat bij.
Om die 64kWh in die accu te krijgen moet dat eerst uit je stopkontact komen.
Het laden van de accu geeft verliezen. Deze zijn ~15%.
Dus om 100kWh te laden in de accu betaal je 115kWh uit het stopcontact.
Dus opnieuw berekenen verbruik KIA e-NERO:
(13000km/455km) x 64kWh x 1.15(%) x 0,337euro/kWh = 708,66 euro
Hoezo 80% minder.
Benzine variant: 630 euro
Batterij variant: 708 euro
Batterij auto is 12% duurder dan een bezine auto.
Beste Edwin, je hebt helaas een rekenfout gemaakt in de eerste berekening.
KIA Niro Hybrid: 13000/100 x 4,85 x 1,87 = 1113,40 euro (maar met de huidige brandstofprijzen kom je toch al gauw op 1200 euro uit)
KIA e-Niro: 13000km/455 x 64 x 0,377 = 689,37 euro (die berekening klopt wel maar met thuis laden betaal je maar ca € 0,23/kWh en zou het slechts 420,57 euro zijn…)
Verder is een elektrische auto een stuk goedkoper in onderhoud (amper bewegende delen, geen motorolie etc). Ook zal de afschrijving, aangezien auto’s met verbrandingsmotor over een jaar of 10 geen klap meer waard zijn, een steeds grotere rol gaan spelen. Maar: het gaat primair om het milieu, niet om het geld! Hoe minder energie we verspillen, hoe minder de aarde opwarmt. Bij het gebruik van fossiele brandstoffen wordt er vreselijk veel energie verspild en wordt er ook nog eens een heleboel andere schade aan het milieu veroorzaakt.
[…] vermogen van 2910 MW. Ik heb voor die berekening de cijfers gebruikt waarop Bas van der Weerd op e-drivers.com komt voor auto’s in de compacte middenklasse (C-klasse). Als je weet dat lang niet iedereen […]
klopt die maat wel?
Is het 6Kwh per liter of per gallon?
@Christophe:
Ja die 6kWh (kleine “k”) klopt. Is zelfs wat conservatief volgens Exxon. Die gaf in 2008 7.5kWh from well to wheels op.
@Bas van der Weerd:
Goede berekening.
Enkel dat vandaag de elektriciteit aan 0,75€/KWh staat – en de benzine nog steeds onder de 2€. (situatie in België)
Vandaag (eind September 2022) is het dus puur financieel gezien interessanter om op benzine te rijden
:-S
Geloof me: ik zou het liever anders zien, maar het is wat het is zeker?
Die accu (grondstoffen) hebben al veel “vervuild” voor die in dienst gaat.
Energie is een mix van grijs en “groen”. Die efficiëntie bij productie en tansport van elektriciteit is belabberd laag. Om 100kW te “tanken” heb je al 250kWh verbruikt om die 100kW te maken en transporteren.
Zonnepanelen dan? Die duwen energie op het net, de grijze producenten moeten hun energie naar de koeltoren jagen om het net stabiel te houden (= weg…maar wel gemaakt) en als je in de avond gaat laden om UW zonne energie terug te namen moet die grijze energie nogmaals gemaakt worden (= x2, welk milieu???), het net is geen accu he.
Ivo Janssens: ook jij vergeet nog iets: om de 6 kWh elektriciteit te produceren voor de productie van 1 liter fossiele brandstof, is dus ook 2,5 x 6 = 15 kWh aan energie nodig. Het rekensommetje blijft dus zeer ongunstig voor de fossiele brandstoffen.
Rekensom klopt in mijn geval aardig: ons electriciteit gebruik thuis is tussen de 11.000 en 12.000 kwh per jaar: 3000 thuisgebruik, 4000 opladen Tesla (22.000km) en 4000-5000 warmtepomp. Volledig gedekt met 38 zonnepanelen zolang we nog kunnen salderen.
Beste Bas, is er ook een berekening van hoeveel stroom er van windpark naar stopcontact verloren gaat, (omvormers wisselstroom-gelijkstroom op zee en andersom gelijkstroom-wisselstroom, en dan Transformatoren, hoogspanningskabels en nog enkele andere oorzaken.
Waarom is stroom in verhouding 3 tot vier 4 keer zo duur als gas.
Als je met je eigen zonnepanelen in de zomer auto kan opladen prima, en wat dan in de winter.
Centrale heeft ook maar een rendement van 50-60%, hoeveel komt er dan uit onze stopcontact.
Beste Wim, voor zover ik weet is het verlies van windmolen naar stopcontact zo’n 6%.
Vergeten energie transport en productie verliezen elektriciteit.
zonnepanelen productie in kwh.
Zware autos door accus.
[…] Ik heb bijna twee jaar geleden voor die berekening de cijfers gebruikt waarop Bas van der Weerd op e-drivers.com komt voor auto’s in de compacte middenklasse (C-klasse). Van der Weerd kwam uit op een […]
As we speak laad ik mijn Tesla op een laadpaal in de wijk op voor exact €0,40/kWh. Inmiddels wordt 40% van de BEV’s groen geladen. We gaan dus gewoon de goede kant op.
Qua kosten: ik reed voor de Tesla 50.000 km per jaar in een Toyota Prius. Een ouder model, niet plugin en op E5. Dat kostte me all-in €835/mnd.
De Tesla 3 kost mij all-in €366/mnd.
En met all-in bedoel ik dus inclusief afschrijving, wegenbelasting, verzekering, onderhoud, brandstof/elektra, banden, alles.
Dus zowel op energetisch gebied, als op uitstoot én op kosten is elektrisch rijden interessanter.
Excuus, de Tesla kost mij €636/mnd, niet €366. Dat is een typo.